نقد كتاب «در باب استعداد آدمى‏» بخش اول

Of Human Potential: An Essay in the Philosophy of Education

اثري از اسرائيل شفلر

"نقد حاضر به كتاب در باب استعداد آدمى، تحقيقى در فلسفه تعليم و تربيت نوشته آقاى اسرائيل اسكفلر ناظراست.
اسكفلر از جمله متفكران معاصر در قلمرو فلسفه تعليم وتربيت و چهره‏اى برجسته در ميان بنيانگذاران و مروجان‏سنتتحليلى در اين قلمرو است. از مهمترين آثار اومي توان از «كالبدشكافى تحقيق‏» (1954) (1) و «زبان تعليم ‏و تربيت‏» (1960) (2) نام برد.
كتاب حاضر از آثار متاخر اسكفلر و مضمون اصلى‏ آن، تحليل و بررسى مفهوم «استعداد» است; مفهومى كه ‏در آثار مربوطبه تعليم و تربيت، بسيار مانوس و پراستعمال است چندان كه خود مفهوم تعليم و تربيت، به طورمكرر با تعبير «پرورشاستعدادها» قرين شده است. با اين‏همه، اگر بگوييم مفهوم «استعداد» در تعليم و تربيت وروانشناسى، غرق در هاله اجمالو ابهام است، سخنى به‏ گزاف نگفته‏ ايم.
از نظر اسكفلر، استعمال رايج مفهوم استعداد در متون‏علمى، هنوز كم و بيش نشان از اسطوره‏ هاى ارسطويى ‏دارد كهمتافيزيك وى، زمينه تاريخى و فلسفى اين مفهوم ‏را تشكيل داده است. او ريشه اسطوره‏هايى را كه موردبحث قرار مى ‏دهد، به خصوص در بخشى از متافيزيك ‏ارسطو مى‏ داند كه مربوط به ماهيت آدمى است. اسكفلربر آن است كه در جهانغايتمند و غايتگراى ارسطويى،آدمى نيز موجودى است كه ماهيتى معين و غايتى ‏مشخص دارد و در جريان رويشى مداومو هماهنگ‏ مى‏ تواند صورت تحقق يافته و نهايى خود را بيابد.اسطوره‏ هاى مورد نظر اسكفلر كه مفهوم استعداد رااحاطه‏ كرده‏اند ناشى از چنين ديدگاهى در مورد ماهيت آدمى ‏است. اين اسطوره‏ه اى سه گانه چنين ‏اند: استعدادها ثابتومعين اند، رشدى هماهنگ دارند، و همگى مثبت وخوبند.

Of Human Potential: An Essay in the Philosophy of Education

Israel Scheffler